Regulamin Ogólnopolskiej Olimpiady Retorycznej

 

 

Preambuła

Główna idea Ogólnopolskiej Olimpiady Retorycznej, to wprowadzenie młodych ludzi w krąg wysokiej kultury intelektualnej. Ogłada, elokwencja, znakomite wyrażanie się były od zawsze synonimem swego rodzaju arystokratyzmu ducha. Retoryka to jednak coś więcej niż jedynie sztuka efektownego władania słowem. To przede wszystkim porządne, precyzyjne rozumowanie, które prowadzi jej użytkownika do duchowej suwerenności. Stanowi bowiem oręż w walce z manipulacją, nakłanianiem, odgórnym narzucaniem poglądów i przekonań. Uczy rzeczowej dyskusji, argumentacji, obrony własnego stanowiska. Korzystanie z retoryki dzisiaj, to nie tylko sięganie do wspaniałego dziedzictwa starożytnych greckich myślicieli, rzymskich senatorów, średniowiecznych łacińskich scholastyków, czy do wybitnych polityków i dyplomatów. To również spojrzenie na teraźniejszość i przyszłość. Dostrzeżenie, jak bardzo aktualne i nowoczesne jest to narzędzie. Umiejętność analizy, krytycznego myślenia, perswazji i oczywiście pięknego posługiwania się językiem jest przydatna zawsze i wszędzie. Ogólnopolska Olimpiada Retoryczna poprzez tworzenie przez uczniów tekstów oraz ich wystąpienia publiczne ma być zachętą do rozwijania kultury żywego słowa.

 

Cele Olimpiady

 

  1. Ukazanie młodym ludziom piękna żywej polszczyzny jej możliwości komunikacyjnych, artystycznych, interpretacyjnych, jak i walorów intelektualnych.
  2. Kształtowanie umiejętności mądrego, dobrego i pięknego komunikowania się – zarówno przez mówione słowo, jak i teksty pisane.
  3. Wychowywanie do suwerenności intelektualnej, do analitycznego, krytycznego i zarazem porządnego myślenia.
  4. Rozwijanie sztuki perswazji i argumentacji oraz obrony własnych przekonań.
  5. Kształtowanie potrzeby i umiejętności czerpania z klasycznego dziedzictwa kulturowego (dawnych i współczesnych mistrzów) – sięgania do najlepszych wzorców wyrażania się i myślenia.
  6. Upowszechnianie klasycznej retoryki jako ważnego składnika kultury polskiej i europejskiej.

 

Rozdział I
Olimpiada i jej organizator

 

  1. Prawa i obowiązki Organizatora
    1. Organizatorem olimpiady jest Fundacja: Klasyczna Szkoła Filozofii im. O. Jacka Woronieckiego, z siedzibą w Lublinie: Katedra Filozofii Kultury i Podstaw Retoryki KUL, Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin.
    2. Za merytoryczny kształt olimpiady odpowiada Katedra Filozofii Kultury i Podstaw Retoryki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
    3. Do zadań Organizatora należy:
      • powołanie Komitetu Głównego Olimpiady oraz jego Przewodniczącego,
      • powołanie Kierownika Organizacyjnego Olimpiady,
      • działanie na rzecz promocji Olimpiady Retorycznej.
    4. Organizator ma prawo:
      • pozyskiwania na jej rzecz środków finansowych,
      • odwołania Komitetu Głównego, jego Przewodniczącego oraz Kierownika Organizacyjnego Olimpiady w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości organizacyjnych, prawnych, bądź – w porozumieniu z Katedrą Filozofii Kultury i Podstaw Retoryki KUL – nieprawidłowości merytorycznych.
    5. Organizator ma obowiązek przestrzegania regulaminu oraz wspierania funkcjonowania Olimpiady Retorycznej na każdym jej etapie.
  2. Struktura organizacyjna olimpiady
    1. W skład struktury organizacyjnej Olimpiady wchodzą: Komitet Główny, Komitety Okręgowe, Komisje Szkolne oraz Jury Olimpiady. Wykaz Komitetów Okręgowych wraz z obszarem ich działania stanowi załącznik do niniejszego regulaminu. Komitet Główny czuwa nad przebiegiem całości Olimpiady, Komitety Okręgowe realizują w swoich okręgach Olimpiadę na etapie okręgowym, Komisje Szkolne na etapie szkolnym. Jury Olimpiady ocenia zmagania finałowe uczestników.
    2. Komitet Główny składa się z co najmniej 5 osób, powołanych przez Organizatora we współpracy z Katedrą Filozofii Kultury i Podstaw Retoryki KUL spośród znawców, teoretyków i praktyków retoryki, wykładowców akademickich, nauczycieli i osób związanych z kulturą żywego słowa.
    3. Do zadań Komitetu Głównego należy:
      1. opracowanie i modyfikacja, w uzgodnieniu z Katedrą Filozofii Kultury i Podstaw Retoryki KUL, regulaminu Olimpiady
      2. przeprowadzenie Olimpiady Retorycznej zgodnie z postanowieniami jej regulaminu, programu i harmonogramu,
      3. przygotowanie zadań na poszczególne etapy Olimpiady,
      4. zorganizowanie sieci okręgów,
      5. powołanie członków Komitetów Okręgowych i ich Przewodniczących,
      6. wybór Jury Olimpiady do oceny wystąpień uczestników III etapu Olimpiady.
    4. Komitet Główny ma prawo:
      • anulowania wyników poszczególnych etapów lub nakazania powtórzenia zawodów w przypadku ujawnienia nieprawidłowości naruszających regulamin,
      • wykluczenia z udziału w zawodach uczestników łamiących regulamin,
      • rozstrzygania sporów wynikających z kwestii merytorycznych lub formalnych,
      • reprezentowania Olimpiady na zewnątrz i nawiązywania współpracy z partnerami zewnętrznymi.
    5. Członków Komitetów Okręgowych i ich Przewodniczących powołuje Przewodniczący Komitetu Głównego spośród wykładowców akademickich, nauczycieli, teoretyków, lub praktyków retoryki. Pracami Komitetu Okręgowego kieruje jego Przewodniczący.
    6. Do zadań Komitetu Okręgowego należy:
      • ogół działań związanych z organizacją okręgowego etapu Olimpiady,
      • wyznaczenie i przygotowanie miejsca przeprowadzenia etapu okręgowego Olimpiady,
      • komisyjna ocena wystąpień retorycznych uczestników etapu okręgowego,
      • przekazanie wyników nauczycielom lub dyrektorom szkół, w których odbywał się etap szkolny,
      • przekazanie wyników etapu okręgowego Komitetowi Głównemu Olimpiady w terminie wyznaczonym przez Kierownika Organizacyjnego.
    7. Komisję Szkolną powołuje dyrektor szkoły. W skład Komisji Szkolnej wchodzi:
      • Zespół Nadzorujący przebieg Olimpiady na etapie I,
      • Zespół Oceniający prace uczestników Olimpiady z etapu I.
    8. Komisja Szkolna zobowiązana jest do:
      • nadzoru nad zgodnym z regulaminem przebiegiem eliminacji szkolnych,
      • zapewnienia tajności przy powielaniu i przechowywaniu zadań sprawdzających wiedzę uczniów na etapie szkolnym Olimpiady,
      • przekazanie wyników etapu szkolnego Komitetowi Okręgowemu.

 

Rozdział II
Organizacja olimpiady

 

  1. Uczestnicy olimpiady
    1. Adresatami olimpiady są uczniowie szkół ponadpodstawowych. W olimpiadzie mogą uczestniczyć również uczniowie szkół podstawowych, w szczególności realizujący indywidualny program lub tok nauki, rekomendowani przez szkołę.
    2. By wziąć udział w olimpiadzie uczestnik powinien wykazać się następującymi umiejętnościami:
      • Uczestnik olimpiady potrafi pisać:
        • teksty dobrze zorganizowane w aspekcie treści (retoryczne inventio), kompozycji (dispositio) i stylu (elocutio);
        • teksty realizujące retoryczną zasadę decorum, regułę stosowności – zgodności formy i treści, tematu i stylu, sytuacji i odbiorcy;
        • teksty perswazyjne, w których zajmuje wyraźne stanowisko w określonej sprawie i rzeczowo je uzasadnia.
      • Uczestnik olimpiady potrafi mówić:
        • poprawny i przekonujący.
      • Ponadto uczestnik olimpiady potrafi:
        • świadomie posłużyć się podstawową terminologią z zakresu klasycznej retoryki;
        • sprawnie stosować różnorakie środki ekspresji językowej w redakcji wskazanej formy wypowiedzi;
        • argumentować, uzasadniać, wnioskować, dowodzić, zachowując zasady logiki i wewnętrznej organizacji tekstu;
        • omawiać w kontekście konkretnych tekstów kultury ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne;
        • poddać świadomej refleksji uniwersalne wartości humanistyczne w kontekście dziedzictwa kulturowego Polski i Europy;
        • dokonać analizy retorycznej wskazanego tekstu.
    3. Uczestnicy zobowiązani są do:
      • przestrzegania regulaminu Olimpiady,
      • przestrzegania terminów związanych z organizacją poszczególnych etapów Olimpiady,
      • przekazywania informacji istotnych dla organizacji zawodów związanych ze szczególnymi wymaganiami uczestnika.
    4. Uczestnik Olimpiady ma prawo do:
      • otrzymania pełnej informacji o uzyskanych wynikach w poszczególnych etapach,
      • uzyskania informacji o Harmonogramie Olimpiady, tematyce, zasadach przeprowadzania eliminacji poszczególnych stopni,
      • zwrotu kosztów podróży, zakwaterowania oraz wyżywienia w czasie eliminacji okręgowych i centralnych według zasad przedstawionych przez Komitet Główny Olimpiady.
  2. Organizacja zawodów
    1. Zawody są trójstopniowe i składają się z następujących etapów:
      • I etap – eliminacje szkolne,
      • II etap – eliminacje okręgowe,
      • III etap – eliminacje centralne (finał).
    2. Etap szkolny (forma pisemna):
      • Czas na napisanie (90 minut).
      • Uczestnicy tego etapu piszą rozprawkę (wypracowanie) o charakterze perswazyjno-argumentacyjnym na jeden wybrany temat. Zestaw tematów do rozprawki opracowuje i przesyła szkołom Komitet Główny Olimpiady.
      • W rozprawce punktowana będzie jej retoryczność w trzech aspektach. Na poziomie treści (retoryczne inventio) oceniana będzie jakość, spójność, wiarygodność i siła argumentacji, ewentualna topika (odwoływanie się do tekstów lub faktów kulturowych) oraz strategie perswazyjne (logos, ethos, pathos). Na płaszczyźnie kompozycji (dispositio) obecność i spójność poszczególnych elementów tekstu, jak wprowadzenie (w szczególności o funkcji captatio), rozwinięcie (confirmatio – rozwijanie własnej argumentacji lub/i refutatio – ewentualne odnoszenie się do argumentów przeciwnych) oraz zakończenie (ze szczególną rolą zamknięcia – pointy). Na poziomie stylu (elocutio) weryfikowana będzie poprawność, jasność, stosowność i ewentualna ozdobność stylu.
      • Szkolny Zespół Oceniający, dokonuje sprawdzenia i oceny prac uczestników według kryteriów określonych przez Komitet Główny.
      • W ciągu dwóch dni od sprawdzenia prac sporządzany jest protokół z etapu szkolnego i dyrektor informuje uczniów o wynikach.
    3. Etap okręgowy (forma ustna) – wystąpienia retoryczne uczestników (do 5 minut) Etap ten odbywa się w miejscu wyznaczonym i przygotowanym przez Komitet Okręgowy.
      • Uczestnicy tego etapu przygotowują oraz wygłaszają publicznie krótkie przemówienie lub wykonanie tekstu literackiego.
      • Eliminacje odbywają się w trzech kategoriach:
        • artystycznej,
        • retorycznej,
        • wypowiedzi improwizowanej.
      • Uczestnik bierze udział w jednej, wybranej przez siebie kategorii.
      • W zależności od wybranej kategorii podczas eliminacji należy:
        • przedstawić z pamięci przygotowaną mowę retoryczną (publicystyczną, argumentacyjną, perswazyjną) na dowolny, wybrany przez siebie temat (kategoria retoryczna),
        • przedstawić z pamięci wybrany tekst literacki (kategoria artystyczna),
        • przedstawić mowę improwizowaną na konkretny, wylosowany w trakcie konkursu temat. Uczestnik ma 1 minutę na przygotowanie do wypowiedzi
      • Tekst prezentowany w kategorii artystycznej może należeć do dowolnego gatunku literackiego.
      • Czas wystąpienia wynosi: w kategorii retorycznej – 5 minut, w kategorii artystycznej – do 5 minut, w kategorii wypowiedzi improwizowanej – od 3 do 5 minut.
    4. Etap centralny (forma ustna) – wystąpienie publiczne (do 5 minut):
      • Eliminacje odbywają się w trzech kategoriach: a) retorycznej mowy sądowej, b) retorycznej mowy doradczej, c) retorycznej mowy popisowej. Uczestnik bierze udział w jednej, wybranej przez siebie kategorii i przygotowuje wystąpienie na dowolny, ale mieszczący się w wybranej kategorii temat.
      • W retorycznej mowie sądowej uczestnik wchodzi w rolę obrońcy, bądź oskarżyciela konkretnej postaci historycznej lub powszechnie znanej postaci fikcyjnej (literackiej czy kulturowej). Wystąpienie przyjmuje formę oskarżenia („oskarżam”) lub obrony („bronię”). Za niestosowne uznaje się obronę osób powszechnie uznanych za zbrodniarzy, jak Adolf Hitler czy Józef Stalin.
      • W retorycznej mowie doradczej uczestnik wchodzi w rolę polityka, doradcy, eksperta, który argumentuje na rzecz określonej postawy, rozstrzygnięcia, propozycji czy decyzji. Wystąpienie przyjmuje formę doradzania („opowiadam się za…”, „zachęcam do…”, „jestem za tym, by…”) lub odradzania („opowiadam się przeciw…”, „jestem przeciw…”, „odradzam…”).
      • W retorycznej mowie popisowej uczestnik wchodzi w rolę mówcy, który wygłasza pochwałę lub krytykę konkretnej postaci historycznej lub powszechnie znanej postaci fikcyjnej (literackiej czy kulturowej) traktowanej jednak jako egzemplifikację określonych cnót lub wad, bądź też pochwałę lub naganę określonej cechy charakteru czy postawy ideologicznej, światopoglądowej, moralnej. Wystąpienie przyjmuje formę chwalenia („wychwalam…”, „czczę…”, „wielbię…”) lub ganienia („krytykuję…”, „potępiam…”, „ganię…”). Podobnie, jak w mowie sądowej za niestosowne uznaje się pochwałę zbrodniarzy.
      • Po zakończeniu wszystkich wystąpień uczestników Jury Olimpiady ogłasza i uzasadnia wyniki zawodów i przyznaje nagrody.
  3. Przepisy szczegółowe
    1. W przypadku udziału w Olimpiadzie osób niepełnosprawnych organizatorzy zapewniają im dostęp do sal oraz umożliwiają korzystanie z niezbędnych urządzeń technicznych.
    2. W przypadku nagłego zachorowania, wypadku losowego lub przebywania przez uczestnika na kwarantannie nie ma możliwości zorganizowania zawodów w dodatkowym terminie, a uczestnik traci możliwość udziału w dalszych zawodach.
    3. Dyskwalifikacja uczestnika następuje w przypadku, gdy:
      • na I etapie szkolnym, część pisemną wykonuje niesamodzielnie,
      • na II etapie okręgowym w wystąpieniu wypowiada treści wulgarne lub zawierające akty nienawiści (czyli wypowiedzi nie będące retorycznym oskarżeniem lub naganą działających, ocenianych osób, ale atakiem na ich właściwości, niezależne od ich woli),
      • na III etapie centralnym w swoim wystąpieniu, podobnie jak na II etapie, wypowiada treści wulgarne lub zawierające akty nienawiści.
  4. Tryb odwoławczy
    1. Uczestnik, który uważa, że wynik, jaki uzyskał w czasie zawodów, nie odzwierciedla poziomu jego odpowiedzi lub zawody były prowadzone z naruszeniem regulaminu, ma prawo do złożenia odwołania.
    2. Odwołanie od decyzji Komisji Szkolnej dotyczącej wyników składa się w formie pisemnej do dyrektora szkoły w terminie tygodnia od daty otrzymania decyzji.
    3. Dyrektor szkoły do rozpatrzenia odwołania powołuje Komisję Weryfikacyjną (złożoną z innych nauczycieli niż Komisja Szkolna). Komisja Weryfikacyjna rozpatruje odwołanie i udziela odpowiedzi w najkrótszym możliwym terminie, nie dłuższym jednak niż 14 dni roboczych od daty wpływu odwołania.
    4. Od oceny części ustnej Olimpiady (etap II i III) odwołanie uczestnikom nie przysługuje.

 

Rozdział III
Uprawnienia i nagrody

 

  1. Nagrody i uprawnienia
    1. Nagrody rzeczowe w etapie centralnym otrzymują uczestnicy, którzy uzyskali pierwsze, drugie lub trzecie miejsce w poszczególnych kategoriach. O przyznaniu nagród w etapie centralnym decyduje Jury Olimpiady.
    2. O uprawnieniach związanych z przyjęciem na studia decydują senaty poszczególnych uczelni wyższych.
    3. Potwierdzeniem uzyskania statusu laureata lub finalisty jest zaświadczenie, którego wzór stanowi załącznik do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 29 stycznia 2002 r. w sprawie organizacji oraz sposobu przeprowadzania konkursów, turniejów i olimpiad (Dz.U. nr 13, poz. 125 z późn. zm.).
    4. Zaświadczenie, o którym mowa w § 10.3, jest przesyłane pocztą na adres domowy uczestnika bezpośrednio po zakończeniu zawodów III stopnia. Pozostałe informacje są przesyłane do szkoły.

 

Rozdział IV
Postanowienia końcowe

 

  1. Postanowienia końcowe
    1. Regulamin niniejszy obowiązuje od 1 września 2022 roku.
    2. Decyzje w sprawach nieobjętych niniejszym regulaminem podejmuje Komitet Główny Olimpiady w porozumieniu z Organizatorem i Katedrą Filozofii Kultury i Podstaw Retoryki KUL.
Chcesz być na bieżąco
z informacjami o Olimpiadzie?
Subskrybuj nasz newsletter!

Nie będziemy spamować. Obiecujemy.
Masz wątpliwości - kliknij po więcej informacji.